Czym jest rewitalizacja? Przestrzenie publiczne, społeczeństwo i infrastruktura na obszarach zdegradowanych.

Słowo rewitalizacja, pojawia się coraz częściej w świadomości publicznej i mediach. Powszechnie rozumiane jest ono jako modernizacja architektury, przestrzeni publicznych i ogólnego otoczenia miast i wsi. Nie jest to jednak rozumienie pełnego zakresu rewitalizacji. Poniższym artykułem chcielibyśmy mieszkańcom gminy Pajęczno przybliżyć bardzo istotny proces związany z projektowanymi działaniami rewitalizacyjnymi w naszej gminie. Ponad to z obowiązkowymi pracami jakie Urząd Miejski realizować będzie w ramach opracowania całego procesu rewitalizacyjnego, szacowanego na co najmniej 6 do 10 lat. Artykuł jest jednocześnie zaproszeniem do aktywnego uczestnictwa obywateli, organizacji pozarządowych oraz instytucji do nadchodzących procesów uchwalania Gminnego Programu Rewitalizacji w gminie Pajęczno w 2024 r. Konsultacje społeczne, ankiety oraz spotkania eksperckie, będą bardzo istotnym elementem uchwalania i projektowania zmian rewitalizacyjnych. 

GPR czyli Gminny Program Rewitalizacji to wypracowany na przestrzeni lat ustawowy program, system wyznaczania specjalnych stref odbudowy, rewitalizacji w gminach i przestrzeniach miejskich o znaczącej degradacji architektonicznej, infrastrukturalnej oraz społecznej. Czyli w skrócie program odbudowywania tkanki miejskiej i społecznej. Od 2023 GPRy stały się obowiązkowe dla gmin, a nie opcjonalne jak było to w poprzednich latach. Urząd Miejski w Pajęcznie już w grudniu 2023 rozpoczął prace przygotowawcze związane z ustawową procedurą uchwalenia lokalnego GPR. W przypadku gminy Pajęczno GPR jest uzupełnieniem, rozwinięciem i bardzo istotnym suplementem spójnym ze Strategią Rozwoju Gminy Pajęczno na lata 2022-2030. Są to dwa ściśle powiązane dokumenty, kreujące istotne inwestycje długiej perspektywie.

Kluczowym aspektem istotnym dla gminy i mieszkańców jest fakt, że obecnie posiadanie naszego lokalnego GPR warunkuje opcje i możliwości starania się o środki na modernizację infrastrukturę oraz innowacje prospołeczne. Cytując Fundusze Europejskie dla Łódzkiego 2021-2027 „ W obecnej perspektywie finansowej 2021-2027 gminne programy rewitalizacji są niezbędnym dokumentem przy ubieganiu się o środki polityki spójności. Dofinansowaniem z programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Łódzkiego 2021-2027 (dalej:FEŁ2027) w zakresie określonym w Szczegółowym Opisie Priorytetów Programu Fundusze Europejskie dla Łódzkiego 2021-2027 w ramach Działania FELD.05.02 oraz Działania FELD.05.03 objęte będą kompleksowe projekty, wynikające z wieloletnich gminnych programów rewitalizacji. Przed złożeniem wniosku o dofinansowanie z programu regionalnego należy uzyskać wpis do prowadzonego przez Instytucję Zarządzającą Wykazu pozytywnie zweryfikowanych gminnych programów rewitalizacji. „

Źródło: https://funduszeue.lodzkie.pl/aktualnosci/informacja-o-gminnych-programach-rewitalizacji

Powyższa informacja to sygnał priorytetowy dla Urzędu Miejskiego. Obszary wysoce zdegradowane lub o kluczowych funkcjach społecznych, jak „kanał”, stare miasto czyli kwartał od ul. Wyszyńskiego, ul. Długiej, ul. Strażackiej, Park Miejski, Amfiteatr, osiedle interwencyjne na ul. Ściegiennej, Centrum Usług Społecznych. To tereny i projekty wymagające milionowych nakładów w modernizację infrastruktury technicznej, drogowej ale i konieczne do stymulacji i poprawy parametrów jakości życia mieszkańców. Gmina nie posiada środków własnych aby sprostać wszystkim tym inwestycjom, dlatego uchwalenie i zaprojektowanie wspólnie z grupami społecznymi GPR jest priorytetem organizacyjnym i formalnym na 2024r. Pozyskiwanie środków i renesans naszych wspólnych przestrzeni, a zaczym idzie pobudzanie społeczeństwa do aktywności gospodarczej, kulturalnej i rekreacyjnej jest istotne nie tylko w perspektywie finansowania. To nasza przestrzeń do jakościowego prosperowania w Pajęcznie i okolicach. 

Cytując fragmenty Ustawy Dz. U. 2015 poz. 1777 U S T A W A z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji:

„Art. 9. 1. Obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, wysokiej liczby mieszkańców będących osobami ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz. U. z 2022 r. poz.2240), niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarcza-jącego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, można wyznaczyć jako obszar zdegradowany w przypadku występowania na nim ponadto co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk:

1) gospodarczych – w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw lub

2) środowiskowych – w szczególności przekroczenia standardów jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, lub

3) przestrzenno-funkcjonalnych – w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niedostosowania infrastruktury do potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jakości terenów publicznych, lub

4) technicznych – w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności, ochrony środowiska i zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.”

Źródło: https://isap.sejm.gov.pl

Urząd Miejski jest obecnie w trakcie prac przygotowawczych, eksperckich oraz statystycznych wymaganych do podjęcia uchwały inicjującej powstanie GPR. Problemy społeczne i infrastrukturalne przechodzą obecnie proces mapowania, analizy tak zwanych „delimitacji” oraz propozycji zlokalizowania specjalnych stref rewitalizacyjnych na mapach. W kolejnym kroku realizowane będą konsultacje społeczne, gdzie każdy mieszkaniec czy organizacja będą mogli zaopiniować lub zasugerować rozwojowe projekty oraz inwestycje na danych obszarach. Liczymy na Państwa zaangażowanie w tak istotnych procesach rozwojowych naszego miasta i gminy. 

Więcej o rewitalizacji oraz GPR mogą Państwo przeczytać tutaj, na oficjalnych stronach rządowych oraz funduszy europejskich:

https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/gminny-program-rewitalizacji-praktyczny-poradnik-dla-mieszkancow-i-wladz-lokalnych

https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/rewitalizacja/o-rewitalizacji/